Przyroda bez tajemnic: Krainy geograficzne w Polsce

Ukształtowanie powierzchni w Polsce ma charakter pasowy. Na północy występują niziny, na południu wyżyny i góry. Jest to skutkiem działania na krajobraz sił zewnętrznych i wewnętrznych.
Zaczniemy od wyżyn.

WYŻYNA KRAKOWSKO - CZĘSTOCHOWSKA

1. Wyżyna Krakowsko – Częstochowska:

- rozciąga się od Krakowa do Częstochowy,

- zbudowana jest głównie ze skał zwanych wapieniami,

- występuje tu zjawisko krasowienia,

Krajobraz wyżyny (google grafika)

2. KRASOWIENIE – zjawisko polegające na przekształcaniu skał wapiennych przez
wodę i zawarty w niej dwutlenek węgla.

Zjawiska krasowe (google grafika)

3. Charakterystyczne elementy krajobrazu krasowego:

- głębokie doliny o płaskich dnach i stromych zboczach,

- skałki wapienne o różnych, niezwykłych kształtach,

- jaskinie,

- wywierzyska,

skałki wapienne (google grafika)

dolina rzeki Prądnik (google grafika)

jaskinie (google grafika)

wywierzysko (google grafika)

WYWIERZYSKO - nazwa źródła w którym na powierzchnię wypływają wody podziemne na obszarach krasowych.

STALAKTYT – naciek w postaci sopla zwisający z sufitu jaskini ( zbudowany z węglanu wapnia),

STALAGMIT – naciek jaskiniowy powstający na dnie jaskini,

STALAGNAT – naciek jaskiniowy w formie kolumny, powstały z połączenia stalaktytu i stalagmitu.

nacieki wapienne (google grafika)

Wapień – skała osadowa lita, zbudowana głównie z węglanu wapnia.

wapień (google grafika)

WYŻYNA ŚLĄSKA

1. Wyżyna Śląska:
- najbardziej na zachód wysunięta wyżyna,
- krajobraz silnie przekształcony z powodu odkrycia bogatych złóż węgla kamiennego,
- mało urozmaicone ukształtowanie terenu,
- aglomeracja miejska ( duże skupisko miast),
- liczne kopalnie i zakłady przemysłowe,

aglomeracja miejska (google grafika)

elektrownia Turów (google grafika)

Katowice - jedno z największych miast (google grafika)

elektrownia Jaworzno (google grafika)

kopalnia (google grafika)
HAŁDA - forma ukształtowania powierzchni ziemi, stworzona przez człowieka. Wysypisko stałych odpadów przemysłowych ( popiół, żużel ) powstających w wyniku eksploatacji kopalni lub przerobu surowców w zakładach przemysłowych. Hałdy są nieużytkami. Większość z nich stanowi zagrożenie dla środowiska naturalnego przez wiele lat, z tego względu prowadzone jest ich rekultywacja i zagospodarowanie

hałdy na Wyżynie Śląskiej ( google grafika)

2. Zastosowanie węgla kamiennego:
- paliwo do produkcji energii,
- jako opał,
- w przemyśle chemicznym,

kopalnie ( google grafika)

POSTACIE WĘGLA:
węgiel kamienny, brunatny, grafit, diament

węgiel kamienny

węgiel brunatny

grafit

diament

3. Skutki rozwoju przemysłu na Wyżynie Śląskiej
- zniszczenie i zanieczyszczenie środowiska naturalnego,
- zagrożenie dla zdrowia mieszkańców Śląska,
- szkody górnicze

zapadliska (google grafika)

pękające budynki (google grafika)

zanieczyszczenie powietrza ( google grafika)

WYŻYNA LUBELSKA

1. Wyżyna Lubelska
- najbardziej wysunięta na wschód,
- jest niemal bezleśna, falista równina,
- licznie występują tu wąwozy lessowe,
- dominującą skałą na tym terenie jest less,
- przeważa tu krajobraz rolniczy.

rolniczy krajobraz Wyżyny Lubelskiej

LESS – skała zwięzła, dająca się łatwo rozkruszyć na pył. Łatwo tez jest rozmywana przez wodę tworząc wąwozy

less

WĄWÓZ - dolina o wąskim dnie i stromych zboczach, powstają głównie na lessie.

wąwóz lessowy

2. Rolnictwo na Wyżynie Lubelskiej:
   A) przyczyny rozwoju rolnictwa:
      - żyzne gleby; czarnoziemy i gleby płowe,
      - duże nasłonecznienie i sprzyjające temperatury.
B) główne uprawy:
      - pszenica, chmiel, tytoń, burak cukrowy.