środa, 25 maja 2016

Krainy geograficzne w Polsce - Wyżyny

     Ukształtowanie  powierzchni  w  Polsce  ma  charakter  pasowy.  Na  północy  występują  niziny,  na  południu  wyżyny  i  góry.  Jest  to  skutkiem  działania  na  krajobraz  sił  zewnętrznych  i  wewnętrznych.
Zaczniemy od  wyżyn.

WYŻYNA  KRAKOWSKO - CZĘSTOCHOWSKA



1.  Wyżyna  Krakowsko – Częstochowska:
 - rozciąga  się  od   Krakowa  do  Częstochowy,
 - zbudowana  jest  głównie  ze  skał  zwanych  wapieniami,
 - występuje  tu  zjawisko  krasowienia, 

                                          Krajobraz  wyżyny  (google grafika)


2.  KRASOWIENIE –  zjawisko  polegające  na  przekształcaniu  skał  wapiennych  przez 
      wodę   i   zawarty  w  niej  dwutlenek  węgla.

                                                     Zjawiska  krasowe  (google grafika)


3.  Charakterystyczne  elementy  krajobrazu  krasowego:
 - głębokie  doliny  o  płaskich  dnach i  stromych  zboczach,
 - skałki wapienne  o  różnych,  niezwykłych  kształtach,
 - jaskinie,
 - wywierzyska,

                                          skałki  wapienne  (google grafika)

                                          dolina  rzeki  Prądnik (google grafika)

                                          jaskinie (google grafika)

                                          wywierzysko  (google grafika)



WYWIERZYSKO - nazwa źródła w którym  na powierzchnię wypływają  wody  podziemne  na    obszarach    krasowych.


STALAKTYT – naciek   w  postaci  sopla  zwisający  z  sufitu  jaskini ( zbudowany  z  węglanu  wapnia),
STALAGMIT – naciek  jaskiniowy  powstający  na  dnie  jaskini,
STALAGNAT – naciek  jaskiniowy  w  formie  kolumny,  powstały  z  połączenia  stalaktytu  i  stalagmitu.
 
                                          nacieki  wapienne  (google grafika)



Wapień – skała  osadowa  lita,  zbudowana głównie z  węglanu  wapnia.

                                          wapień (google grafika)

WYŻYNA  ŚLĄSKA

1.  Wyżyna Śląska:
 - najbardziej na zachód wysunięta wyżyna,
 - krajobraz silnie przekształcony z powodu odkrycia bogatych złóż węgla kamiennego,
 - mało urozmaicone ukształtowanie terenu,
 - aglomeracja miejska ( duże skupisko miast),
 - liczne kopalnie i zakłady przemysłowe,


                                                      aglomeracja miejska (google grafika)

                                                        elektrownia Turów (google grafika)

                                        Katowice - jedno z największych miast (google grafika)

                                                elektrownia Jaworzno  (google grafika)

                                                kopalnia  (google grafika)
HAŁDA - forma ukształtowania powierzchni ziemi, stworzona przez człowieka. Wysypisko stałych odpadów przemysłowych ( popiół, żużel ) powstających w wyniku eksploatacji kopalni lub przerobu surowców w zakładach przemysłowych. Hałdy są nieużytkami. Większość z nich stanowi zagrożenie dla środowiska naturalnego przez wiele lat, z tego względu prowadzone jest ich rekultywacja i zagospodarowanie 



                                              hałdy na Wyżynie Śląskiej ( google grafika)


2. Zastosowanie węgla kamiennego:
- paliwo do produkcji energii,
- jako opał,
- w przemyśle chemicznym,

                                          kopalnie ( google grafika)      

POSTACIE WĘGLA:
węgiel kamienny,  brunatny,  grafit,  diament

                                          węgiel  kamienny

                                          węgiel  brunatny


                                          grafit


                                                        diament  

3.  Skutki rozwoju przemysłu na Wyżynie Śląskiej
 - zniszczenie i zanieczyszczenie środowiska naturalnego,
 - zagrożenie dla zdrowia mieszkańców Śląska,
 - szkody górnicze

                                                           zapadliska (google grafika)

                                                 pękające budynki (google grafika)

                                          zanieczyszczenie powietrza ( google grafika)


WYŻYNA LUBELSKA


1.  Wyżyna  Lubelska
 - najbardziej  wysunięta  na  wschód,
 - jest  niemal  bezleśna,  falista  równina, 
 - licznie  występują  tu  wąwozy  lessowe,
 - dominującą  skałą  na  tym  terenie  jest  less,
 - przeważa  tu  krajobraz  rolniczy.
                                                    rolniczy krajobraz Wyżyny Lubelskiej


LESS – skała  zwięzła,  dająca  się  łatwo  rozkruszyć  na  pył.  Łatwo  tez  jest  rozmywana  przez  wodę  tworząc  wąwozy

                                                              less


WĄWÓZ -  dolina  o  wąskim  dnie  i  stromych  zboczach,  powstają  głównie  na  lessie.

                                               wąwóz lessowy


2.  Rolnictwo na  Wyżynie  Lubelskiej:
   A) przyczyny  rozwoju  rolnictwa:
       - żyzne  gleby;  czarnoziemy  i  gleby  płowe,
       - duże  nasłonecznienie  i  sprzyjające  temperatury.
  B) główne  uprawy:
      - pszenica,  chmiel,  tytoń,  burak  cukrowy.
 

                                                                         pszenica



                                                                       burak cukrowy

                                                                             tytoń


  3.  Miasta  na  Wyżynie  Lubelskiej:
     Lublin,  Zamość,  Kazimierz  Dolny

                                                                          LUBLIN

                                                        KAZIMIERZ DOLNY

                                                              ZAMOŚĆ

Źródła :
  "Tajemnice przyrody" podręcznik do przyrody, kl.V,
    Wikipedia
zdjęcia: - Google grafika